Cơ sở sản xuất nấm rơm tại xã Đông Hòa (Đông Sơn).

Từ lúc cho nguyên liệu vào giá thể để nuôi, 15 ngày sau lứa nấm đầu tiên được thu hoạch, tiếp đến thu hoạch khoảng 10 ngày nữa thì hết chu kỳ trồng nấm rơm. Trung bình mỗi ngày các hộ thu khoảng 20 - 30 kg nấm. Bà Nguyễn Thị Hiểu, giám đốc HTX nấm Đông Hòa, cho biết: Nghề trồng nấm được hình thành ở xã khoảng 5 năm nay. Ban đầu chỉ một số hộ nhưng sau đó cây nấm mang lại hiệu quả kinh tế, mọi người học hỏi và nhân rộng. Toàn xã có 25 hộ sản xuất nấm rơm, mỗi năm sử dụng hàng chục tấn rơm khô, giải quyết được một phần phế thải rơm rạ trên đồng ruộng. Nông dân vì thế không phải đốt tại ruộng, làm giảm ô nhiễm môi trường. Nếu trồng nấm rơm, mỗi tháng trừ chi phí hộ dân thu lãi 10-15 triệu đồng, nhiều hộ đã thoát nghèo, kinh tế khá dần lên. Sản phẩm nấm làm ra cung cấp cho thị trường chủ yếu trong tỉnh và qua thương lái.

Ngoài ra, hiện trên địa bàn tỉnh đã xuất hiện một số mô hình sản xuất với nguyên liệu là các loại phụ phẩm, phế phẩm trong sản xuất nông nghiệp. Chẳng hạn, như: Công ty Phát triển giống và Chăn nuôi Thọ Xuân đã đầu tư dây chuyền sản xuất thức ăn chăn nuôi từ thân cây ngô, ngọn mía, rơm khô... Các loại phụ phẩm này được băm nhỏ, trộn với các loại đạm, tinh bột ủ chua trong 21 ngày để tạo loại thức ăn giầu dinh dưỡng cho bò. Sản phẩm này của nhà máy sản xuất thức ăn chăn nuôi với công suất 60 tấn/1 ngày được sử dụng cho trang trại chăn nuôi bò của doanh nghiệp và các trang trại vệ tinh. Mô hình xử lý rơm rạ bằng chế phẩm sinh học thành phân bón hữu cơ vi sinh giàu dinh dưỡng, phục vụ sản xuất. Đây là sản phẩm an toàn đang được người dân trên địa bàn tỉnh áp dụng thực hiện. Cứ mỗi tấn rơm rạ được ủ cùng 0,2 kg chế phẩm, 3 kg phân hóa học NPK và 50 lít nước sao cho độ ẩm đạt trên 80%. Sau đó, đậy toàn bộ đống ủ bằng nilon để bảo đảm vệ sinh, giữ độ ẩm và nhiệt. Hiện phân hữu cơ vi sinh được xử lý bằng rơm, rạ đang có giá bán 20 nghìn đồng/kg cho các gia đình trồng hoa hồng, cây cảnh và trang trại trồng cây ăn quả... Nhận thấy nhu cầu sử dụng rơm làm thức ăn cho chăn nuôi bò sữa là rất lớn, HTX dịch vụ cơ giới hóa nông nghiệp Đông Tiến (Đông Sơn) đầu tư mua 4 máy cuộn rơm cung cấp cho các trang trại chăn nuôi bò sữa trong và ngoài tỉnh. Hàng năm, bước vào vụ thu hoạch, HTX cho máy cuộn rơm đến các cánh đồng lúa trên địa bàn các huyện Triệu Sơn, Yên Định, Thiệu Hóa... để thu gom. Trung bình mỗi vụ một máy cuốn được 8.000 đến 9.000 cuộn rơm, trừ chi phí cho lợi nhuận 100 triệu đồng/máy. Theo kế hoạch đến tháng 11-2019, HTX dịch vụ cơ giới hóa nông nghiệp Đông Tiến đầu tư xây dựng nhà máy ép rơm với công suất 100 cuộn rơm/ngày. Đồng thời, đầu tư mua thêm 6 máy cuộn rơm cung cấp cho các trang trại bò sữa và ủ phân sinh học phục vụ cho các trang trại trồng cây ăn quả...

Việc biến các phụ phẩm trong sản xuất nông nghiệp thành những mô hình kinh tế có hiệu quả cần được khuyến khích vì không chỉ tạo sinh kế, tăng thu nhập cho người dân, mà còn góp phần đáng kể trong việc giảm thiểu ô nhiễm môi trường.