Trong hành trình hơn 23 năm qua, tín dụng chính sách xã hội đã trở thành một trong những trụ cột quan trọng nhất trong hệ thống an sinh xã hội tại Việt Nam. Để nguồn vốn này thực sự trở thành đòn bẩy thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn, vai trò giám sát của các cấp Hội Nông dân và chính bản thân mỗi người dân là yếu tố then chốt, đảm bảo sự công khai, minh bạch và hiệu quả của từng đồng vốn Nhà nước.
Khi mỗi nông dân là một "giám sát viên" minh bạch
Đánh giá về tầm quan trọng của các chương trình này, bà Hoàng Thị Hạnh, Phó Giám đốc Ban Tín dụng Người nghèo, Ngân hàng Chính sách xã hội cho biết: Trong hơn 23 năm qua, Ngân hàng Chính sách xã hội (Ngân hàng CSXH), cùng với các Hội đoàn thể, trong đó có Hội Nông dân Việt Nam đã khẳng định vai trò là “cánh tay nối dài” của Chính phủ, tận tâm đưa nguồn vốn ưu đãi thiết yếu đến với hàng triệu người nghèo và các đối tượng chính sách, giúp họ vươn lên, ổn định cuộc sống và phát triển kinh tế bền vững.
Tính đến nay, tổng dư nợ của Ngân hàng đạt 413.000 tỷ đồng với hơn 6,7 triệu khách hàng đang còn dư nợ. Trong đó, hơn 85% dư nợ cho vay tập trung cho lĩnh vực nông nghiệp, nông dân và nông thôn.
Các tổ chức chính trị - xã hội trong đó có Hội Nông dân nhận ủy thác cũng như giám sát vốn tín dụng chính sách đảm bảo đến đúng đối tượng và sử dụng đúng mục đích, hiệu quả.
Nguồn vốn này được chia làm hai nhóm chính, bao gồm nhóm chương trình tín dụng phục vụ sinh kế, tạo việc làm chiếm 70% tổng dư nợ và nhóm chương trình phục vụ đời sống, sinh hoạt chiếm 30%.
Quá trình triển khai các chương trình đã mang lại hiệu quả to lớn cả về mặt kinh tế và xã hội, giúp người dân và đặc biệt là hội viên nông dân thay đổi cách nghĩ, cách làm, tự tin mạnh dạn đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh.
Để đưa nguồn vốn tín dụng chính sách nhanh chóng đến đúng đối tượng thụ hưởng, hoạt động ủy thác qua các tổ chức chính trị - xã hội, đặc biệt là Hội Nông dân Việt Nam, đóng vai trò vô cùng quan trọng. Bà Nguyễn Thị Kim Hoa, Ủy viên Ban Thường vụ Trung ương Hội Nông dân Việt Nam, Trưởng ban Điều hành Quỹ hỗ trợ nông dân chia sẻ rằng thực hiện Nghị định 78 của Chính phủ, Trung ương Hội Nông dân Việt Nam và Ngân hàng CSXH đã ký kết nhiều văn bản thỏa thuận quan trọng về ủy thác cho vay.
Trên cơ sở đó, thời gian qua Hội Nông dân các cấp đã triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm đưa nguồn vốn chính sách đến nhanh chóng và đúng đối tượng được thụ hưởng.
Đến nay, Hội Nông dân Việt Nam đang quản lý hơn 48.000 Tổ Tiết kiệm và Vay vốn với trên 1,94 triệu thành viên. Các tổ này sinh hoạt định kỳ tại thôn bản, đóng vai trò là cầu nối quan trọng giữa Ngân hàng và hội viên, giúp người dân tiếp cận vốn thuận lợi ngay tại cơ sở.
Talkshow "Phát huy vai trò của Hội Nông dân, nông dân trong giám sát thực hiện chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp - nông thôn".
Kết quả thực tiễn cho thấy dư nợ ủy thác qua Hội Nông dân đạt trên 115.000 tỷ đồng, chiếm gần 30% tổng dư nợ ủy thác của Ngân hàng CSXH với tỷ lệ nợ quá hạn duy trì ở mức rất thấp, chỉ khoảng 0,22%. Điều này khẳng định chất lượng hoạt động của các tổ tiết kiệm và vay vốn do Hội quản lý ngày càng được nâng cao và đi vào thực chất.
Giám sát để hoàn thiện chính sách: Đưa "hơi thở" cuộc sống vào các quy định tín dụng
Trong quá trình giải ngân vốn, việc đảm bảo nhanh và đúng đối tượng thụ hưởng là yêu cầu bắt buộc.
Về vấn đề này, bà Nguyễn Thị Kim Hoa khẳng định rằng thực hiện chức năng giám sát và quản lý vốn vay, Hội Nông dân các cấp đã triển khai đồng bộ nhiều biện pháp.
Giải pháp đầu tiên là giám sát chặt chẽ ngay từ khâu bình xét tại cơ sở, nơi cán bộ Hội tham gia đầy đủ các buổi sinh hoạt tại Tổ Tiết kiệm và Vay vốn để đảm bảo việc xét vay công khai, minh bạch, ngăn chặn tình trạng vay ké hoặc sử dụng vốn sai mục đích.
Tiếp đó, Hội tăng cường giám sát thông qua cơ chế phối hợp, đại diện lãnh đạo Hội các cấp tham gia trực tiếp vào Hội đồng quản trị và Ban đại diện Hội đồng quản trị Ngân hàng CSXH để thực hiện chức năng kiểm tra theo quy định.
Bà Nguyễn Thị Kim Hoa khẳng định rằng thực hiện chức năng giám sát và quản lý vốn vay, Hội Nông dân các cấp đã triển khai đồng bộ nhiều biện pháp.
Hàng năm, các cấp Hội thực hiện hàng chục nghìn cuộc kiểm tra hoạt động ủy thác, qua đó kịp thời phát hiện và khắc phục các tồn tại như bình xét chưa đúng đối tượng hay sử dụng phí ủy thác sai quy định. Công tác kiểm tra này không chỉ giúp chấn chỉnh sai sót mà còn đảm bảo nguồn vốn luôn an toàn và hiệu quả cao.
Sự nghiêm túc của Hội Nông dân trong việc thực hiện các nội dung công việc được ủy thác, đặc biệt là kiểm tra giám sát hoạt động của các tổ tiết kiệm và vay vốn cũng như các tổ viên tại cơ sở, được lãnh đạo Ngân hàng CSXH đánh giá rất cao.
Bà Hoàng Thị Hạnh nhấn mạnh thêm một điểm khác biệt nổi bật trong công tác này là sự tham gia giám sát của chính bản thân mỗi hội viên nông dân và mỗi người dân. Sự tham gia này được thực hiện ngay từ cơ sở thông qua việc các cấp hội làm tốt công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách.
Các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước được Ngân hàng Chính sách xã hội niêm yết công khai tại các điểm giao dịch.
Đại diện Ngân hàng CSXH cho rằng khi người dân hiểu rõ chính sách, nắm vững quyền lợi và nghĩa vụ, họ sẽ chủ động tiếp cận, thụ hưởng và sau đó tiếp tục giám sát việc thực hiện chính sách có đúng hay không. Đây chính là lớp giám sát cộng đồng dày đặc và hiệu quả nhất, giúp chính sách đi sâu vào đời sống.
Một nội dung quan trọng khác mà bà Hạnh đề cập là Hội Nông dân các cấp đã làm rất tốt vai trò giám sát và phản biện chính sách. Thông qua quá trình kiểm tra thực tế, những khó khăn và vướng mắc của người dân khi vay vốn đã được nắm bắt và phản ánh kịp thời để tham mưu cho các cơ quan chức năng sửa đổi, bổ sung chính sách.
“Minh chứng rõ nét nhất là trong năm qua, các chính sách về cho vay hỗ trợ tạo việc làm đã được sửa đổi kịp thời, cùng với việc Thủ tướng Chính phủ ban hành quyết định điều chỉnh giảm lãi suất các chương trình tín dụng tại Ngân hàng CSXH để hỗ trợ bà con. Điều này cho thấy chính sách luôn đi đôi với thực tiễn giám sát và phản biện để bảo đảm chất lượng hoạt động tín dụng xã hội” – bà Hạnh nói.